Stawy są jedynymi połączeniami w pełni ruchomymi między kośćmi w ciele człowieka. To dzięki nim poruszamy się na co dzień, wykonujemy podstawowe ruchy, a nawet utrzymujemy prawidłową postawę ciała. Dzielą się na wiele rodzajów, które zależne są przede wszystkim od poszczególnych czynników. Dowiedz się, czym są stawy, jak są zbudowane oraz czym najczęściej spowodowany jest ból stawów.
Czym są stawy?
Stawy to jedyne ruchome połączenia, które zlokalizowane są pomiędzy elementami szkieletu wewnętrznego lub zewnętrznego. Każdy z nich składa się z poszczególnych powierzchni stawowych, torebki stawowej oraz jamy stawowej. Stawem prostym nazywamy staw, który łączy ze sobą dwie kości m.in. stawy: ramienne, międzypaliczkowe i biodrowe. Natomiast stawem złożonym stanowiący więcej niż dwie kości, do takich stawów zalicza się staw łokciowy, kolanowy czy skokowy główny. Każdy z nich pełni inną funkcję biologiczną, dlatego też posiadają zróżnicowaną budowę i ruchomość.
Budowa stawów
Wszystkie stawy zbudowane są z poszczególnych elementów strukturalnych, takich jak:
- więzadło,
- maź stawowa,
- chrząstka szklista,
- główka stawu,
- panewka stawowa,
- błona maziowa i włóknista torebki stawowej.
W ludzkim ciele wyróżnia się 200 stawów, największa ich ilość mieści się w stopach i dłoniach. Łączą one ze sobą w tych częściach ciała wiele drobnych kostek.
Rodzaje stawów w ciele człowieka
Ciało człowieka posiada wiele różnych rodzajów stawów, które pogrupowane są w zależności od liczby powierzchni stawowych, liczby osi ruchomych, ukształtowania powierzchni stawowych.
Ze względu na rodzaj wykonywanych ruchów oraz ukształtowanie powierzchni stawowych wyróżnić można ponadto:
- stawy jednoosiowe – składają się ze stawów zawiasowych (ruchy zginania i prostowania np. stawy paliczkowe), obrotowych (ruch obrotowy w obie strony np. staw promieniowo-łokciowy bliższy) i śrubowych (zapewnia ruch obrotowy wokół podłużnej z ruchem posuwistym wzdłuż tej osi np. staw szczytowo-obrotowy).
- stawy dwuosiowe – do tego typu stawu zalicza się staw kłykciowy (za jego pomocą wykonuje się ruchy zginania prostowania, przywodzenia) i siodełkowy (np. staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka).
- stawy wieloosiowe – zalicza się do nich przede wszystkim stawy kuliste, które podzielić dodatkowo można na stawy kuliste wolne oraz kuliste panewkowe. Wyróżniają się ruchem, który można wykonywać wokół dowolnych osi, np. staw ramienny lub biodrowy.
Stawy – funkcje
Każdy ze stawów w ciele człowieka tworzy przede wszystkim bierną część układu ruchu. Jako główne rodzaje ruchów, które pełnią, wyróżnia się:
- prostowanie,
- zginanie,
- wyprost,
- obrót,
- odwodzenie,
- przewodzenie,
- odwiedzenie,
- przywiedzenie,
- nawrócenie,
- nawracanie,
- odwracanie,
- odwrócenie,
- obrót,
- wysuwanie,
- unoszenie,
- cofanie,
- obniżanie
- wysunięcie,
- uniesienie,
- skręt,
- repozycja,
- przerost.
Stawy pełnią również funkcję ochronną narządów w ciele człowieka oraz stanowią znaczącą podporę dla mięśni.
Najczęstsze przyczyny bólu stawów
Występujący ból stawów to najczęstszy objaw, który może wskazywać na różne choroby. Ból może wystąpić zarówno z przyczyn zapalnych, związanych ze stanem zapalnym w tkankach stawu, jak i niezapalnych, wywołanych uszkodzeniem mechanicznym. Jak podaje serwis Kulturystyka24.pl, częstym powodem bólu jest również przeciążenie torebek stawowych lub więzadeł w wyniku intensywnego treningu. Ponadto uważa się, że 15% osób zgłaszających się do gabinetów lekarskich cierpi na zaburzenia czynności układu kostno-stawowego.
Osoby starsze zazwyczaj cierpią na dolegliwość z powodu wystąpienia choroby zwyrodnieniowej, w której przebiegu jednym z objawów jest silny ból w obrębie stawów. Odczuwać go można zarówno podczas ruchu, jak i spoczynku. Dodatkowym objawem schorzenia jest sztywnienie stawów, szczególnie w godzinach porannych.
Ból stawów występujący w przypadku urazu mechanicznego, spowodowany może zostać przez jego nadmierne rozciągnięcie. Zdarza się, że pojawia się również w przypadku gwałtownego zadziałania siły. Często w konsekwencji dochodzi do naderwania więzadeł lub uszkodzenia torebki stawowej. Obrzęk, który powstaje, uniemożliwia wykonanie czynności ruchowych w obrębie tego stawu.
Choroby autoimmunologiczne także mogą powodować dolegliwości odczuwalne w stawach. Spowodowane jest to deficytem mazi w torebce stawowej, gdy białe krwinki niszczą drobnoustroje chorobotwórcze wraz z komórkami stawowymi organizmu. Najczęściej występującą chorobą tego typu, szczególnie u osób starszych jest reumatoidalne zapalenie stawów.
Jak zadbać o zdrowe stawy?
Dbając o stawy każdego dnia, znacząco zmniejsza się prawdopodobieństwo problemów z nimi w przyszłości. Jako główną rolę w profilaktyce chorób stawów, wyróżnia się przede wszystkim regularną aktywność fizyczną oraz odpowiednio zbilansowaną diete. Spożywać warto warzywa i owoce pełne witamin, minerałów oraz kwasów omega-3. Dużą rolę w sprawności stawów ogrywa także kolagen, którego ilość w organizmie spada z upływem czasu. Uzupełnić go można, spożywając bogate w kolagen produkty oraz suplementacją.