Krzywica, znana również pod nazwą krzywica niedoborowa to choroba, która dotyka najczęściej dzieci. Przez zmniejszenie mineralizacji kości w jej przebiegu, występują deformację kostne, które są wyczuwalne lub widoczne przez powłoki ciała. Rozpoznanie schorzenia u dzieci następuje najczęściej do 3 roku życia, natomiast u dorosłych choroba określana jest osteomalacją. Czym jest krzywica, jakie objawy jej towarzyszą oraz jak Przebiega jej leczenie?
Krzywica – czym jest?
Krzywica określana jest chorobą metaboliczną, która występuje z powodu zaburzeń mineralizacji kości oraz powiązanymi procesami ich deformacji – krzywica hipofosfatemiczna. Diagnozowana głównie u dzieci w okresie ukończenia od 3 miesiąca życia do 3 lat. Głównym powodem występowania schorzenia są przede wszystkim niedobory fosforanów, wapnia oraz witaminy D. Najbardziej na zachorowanie narażone są dzieci, których matki cierpiały w okresie ciąży na niedobory witaminy D lub niemowlęta, które mają ograniczony kontakt ze słońcem, zaburzając proces wytwarzania witaminy w skórze. U dorosłych skutkiem tego samego mechanizmu, który występuje w krzywicy u dzieci, jest krzywica, która nazywana jest osteomalacją.
Objawy krzywicy
Rodzaj, jak i stopień nasilenia objawów, zależny jest przede wszystkim od stopnia niedoborów składników, wchodzących w skład budulcowy tkanki kostnej – wapnia, fosforanów i witaminy D. W pierwszej kolejności zauważyć można symptomy, takie jak:
- skłonność do częstych zaparć,
- drażliwość, niepokój,
- pocenie się główki dziecka podczas karmienia,
- silny, charakterystyczny zapach moczu (przypominający zapach amoniaku)
Początkowe symptomy obserwowane są najczęściej między 6 a 24 miesiącem życia dziecka. Wystąpić może na tym etapie również brak apetytu oraz zaburzenia dotyczące snu. Wraz z rozwojem choroby, pojawiają się inne objawy, w tym dotyczące układu kostnego tzw. objawy kostne:
- powiększenie ciemiączek oraz opóźnienia w ich zarastaniu,
- miękka i spłaszczona tylna część głowy (potylica),
- skrzywienia kończyn dolnych,
- garb krzywiczy – skrzywienia kręgosłupa,
- płaskostopie,
- zniekształcenia miednicy,
- bruzda Harrisona,
- kolana koślawe lub szpotawe,
- pogrubienie nasad kości rąk,
- deformacje czaszki,
- guzy czołowe,
- pogrubienie żeber w miejscu, w którym chrząstka łączy się z kością,
- nadmierne rozstawienie kolan na zewnątrz lub do wewnątrz.
Wystąpić mogą również ogólnoustrojowe objawy krzywicy, takie jak:
- opóźnienie wzrostu dziecka,
- tężyczka,
- obniżona odporność,
- podatność na próchnicę,
- opóźnione wyrzynanie się zębów,
- niedokrwistość,
- obniżone napięcie mięśniowe np. tzw. żabi brzuch
Niedobory witaminy D objawiać się mogą także innymi symptomami, które związane mogą być z częstymi stanami zapalnymi skóry, obniżenie odporności lub zapalenie spojówek. Łysienie natomiast, wystąpić może u osób z nieprawidłowymi receptorami witaminy D3.
Krzywica – leczenie
Zdiagnozowanie przez lekarza pediatrę krzywicy u dzieci, polega na potwierdzeniu zaobserwowanych objawów, które wskazują na chorobę. Potwierdzenie uzyskuję się poprzez zlecone badania laboratoryjne, które ocenią gospodarkę wapniowo-fosforową. Zdarza się, że dodatkowo lekarz zleca także badania obrazowe – zwykle RTG. Wdrożenie odpowiedniego leczenia sprawia, że krzywica u dzieci jest całkowicie uleczalna, uzupełniając występujące niedobory w organizmie. Po diagnostyce lekarz zaleca stopniowe dostarczanie składników, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju. Pierwsze efekty kuracji, wymagają jednak czasu, ponieważ zauważalne są po kilku miesiącach.
Skutki krzywicy
Nieleczona krzywica może nieść za sobą poważne skutki zdrowotne ze strony układu kostnego. Obserwuję się liczne deformacje kostne, złamania i zaburzenia wzrostu. Zniekształcenia kostne mogą mieć charakter trwały, nawet mimo wdrożenia leczenia w przypadku, gdy choroba jest w zaawansowanym stadium.
Osteomalacja – krzywica u osób dorosłych
Odpowiednikiem występującej u dzieci krzywicy jest osteomalacja, która dotyka osoby dorosłe. Ubytek minerałów, które znajdują się w układzie kostnym, skutkuję w przypadku wystąpienia choroby utratą sztywności kości, powodujące ich uginanie się pod ciężarem ciała. Choroba posiada często ciężki przebieg i może doprowadzić do stałego kalectwa. Osteomalacja może być skutkiem niedoborów witaminy D, fosforu i wapnia, jak również zabiegów medycznych żołądka, chorobami jelita cienkiego lub nieodpowiednio pracującymi nerkami. Osłabione przez chorobę kości podatne są wszelkiego rodzaju urazy, w tym złamania lub uciski.
Objawy różnią się od krzywicy występującej u dzieci. Chorzy odczuwają ból kości czy mięśni pleców. Pojawić się może także zmiana sposobu chodzenia przez chorego na tzw. kaczy chód. Zapadające kręgi oraz zniekształcenia kości wraz z rozwojem choroby skutkować mogą obniżeniem wzrostu. Osteomalacja diagnozowana jest przez badania krwi, badania radiologiczne i biopsję kości. Leczenie natomiast opiera się na uzupełnieniu braków witaminy D, fosforu i wapnia oraz zmianę diety. Niektóre zaawansowane przypadki choroby wymagają leczenia również lekami hormonalnymi.